De nationale DOE-METER

In november - december 2022 hebben Indiville, Bpact en Give a Day, met de steun van de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij een nationaal onderzoek uitgevoerd naar vrijwilligersengagement in België. Dit gebeurde bij een representatief staal van de Belgische bevolking (2.200 respondenten). Daarnaast werden 20.400 Belgische vrijwilligers bevraagd over de organisatie waarvoor ze vrijwilligerswerk doen. In België doen vrijwilligers werk dat equivalent is aan 290.000 voltijdsen Dit zijn de belangrijkste resultaten. Vrijwilligers doen werk dat equivalent is aan 290.000 voltijdsen. Daarmee zitten ze aan de limiet van wat mogelijk is. Meer vrijwilligerswerk moet komen van niet-vrijwilligers. Daar zit een tijdspotentieel gelijk aan 94.000 voltijdsen. Volgens het onderzoek moeten vrijwilligersorganisaties efficiënter werken en de tijd van vrijwilligers beter bewaken. Succesvolle organisaties moeten volgens vrijwilligers in de eerste plaats goed georganiseerd zijn (82%), gevolgd door legitiem, toegankelijk en plezierig zijn (79%). Alsof dat nog niet moeilijk genoeg is moeten ze ook nog interessante ervaringen opleveren en flexibel zijn voor 69%. De lat ligt dus erg hoog. Vrijwilligers identificeren zich iets meer met de taak (69%) die ze opnemen dan met de organisatie zelf (63%). 97% van de vrijwilligers zijn tevreden over hun organisatie, maar er zijn nog verbeterpunten, zoals meer middelen voor de organisatie, betere interne communicatie, betere planning en toekomstvisie. Een betere organisatie, de mogelijkheid om het tijdstip zelf te kiezen en kortstondig engagement zijn de elementen die niet-vrijwilligers kunnen overhalen om wel aan vrijwilligerswerk te beginnen. Engagement Op jaarbasis engageren bijna 8 op 10 Belgen (78%) zich op een of ander manier. 37% werkt occasioneel of regelmatig als vrijwilliger in of voor een vereniging, organisatie (bv. vzw, mutualiteit, school, festival, event, gemeentelijk project…). 33% helpt met enige regelmaat mensen binnen of buiten de familie en/of vriendenkring (bv. mantelzorg, burenhulp) 12% besteedt tijd aan andere goede doelen, maar niet in of voor een vereniging, organisatie, school of gemeentelijk project 51% schenkt geld en/of goederen aan goede doelen. 47% is lid van een vereniging of organisatie. De voornaamste motivatie om vrijwilligerswerk te doen zijn de interesse in de activiteit (85%) en het goede gevoel (80%) dat ze hierbij kunnen krijgen. Daarna volgt de verantwoordelijkheidszin voor anderen (72%).  Tijd 80% van de vrijwilligers is tevreden met de tijd die ze aan vrijwilligerswerk kunnen besteden. Toch blijkt dat velen te weinig tijd hebben (26%), of vinden dat ze er te veel tijd instoppen (20%) en vooral het vinden van het juiste evenwicht met de tijd voor familie en werk (33%) is, naast praktische elementen (zoals verplaatsingen) (24%) het moeilijkste aan vrijwilligerswerk. “Ze spenderen er 161 uur per jaar aan, terwijl ze er eigenlijk maar 157 uur per jaar kunnen insteken”, zegt Jo Steyaert van Indiville. “Anders gezegd: de gemiddelde vrijwilliger zit over zijn limiet. Tijdsgebrek is ook de belangrijkste reden om te stoppen. Gezondheid komt op de tweede plaats (23%).”  Taak versus organisatie 86% van de vrijwilligers is tevreden met het soort taken die ze doen. Vrijwilligers identificeren zich iets meer met de taak (69%) die ze opnemen dan met de organisatie zelf (63%). Een groot deel wil lang verbonden blijven aan dezelfde organisatie (80%) en zal niet zomaar hoppen tussen organisaties om een zinvollere taak te krijgen (72%), en zal welke taak ze ook krijgen, zich blijven engageren voor dezelfde organisatie (62%). Omgekeerd toont dit ook dat een deel van de vrijwilligers hun taak wel het belangrijkst vindt en daarvoor desnoods wil overstappen naar een andere organisatie.  Niet-vrijwilligers 63% van de bevolking doet op jaarbasis geen enkele vorm van vrijwilligerswerk. Ook bij niet-vrijwilligers is tijdsgebrek (47%) de hoofdreden om er niet aan te beginnen. Daarna volgt de onmogelijkheid om zich regelmatig in te zetten (39%). Om hen wel over de streep te halen om met vrijwilligerswerk te starten, moet de organisatie in de eerste plaats goed georganiseerd zijn (78%). Positief is dat amper 20% van de niet-vrijwilligers zegt geen vrijwilligerswerk te willen doen. Onder niet-vrijwilligers zit een groot potentieel, het equivalent van 93.519 voltijdse banen. Wensen Om meer mensen te overtuigen om vrijwilligerswerk te doen of de juiste plek voor hen te vinden, vinden mensen dit de beste suggesties: Een online databank en digitaal vrijwilligersloket: een digitaal overzicht van vrijwilligersorganisaties en -projecten in de gemeente waar mensen zich kunnen aanmelden (49%). Een vrijwilligers- en verenigingsbrochure: een offline overzicht van vrijwilligersorganisaties en -projecten in de gemeente waar mensen zich kunnen aanmelden (33%).

In november en december deden meer dan 250 organisaties en 22 000 burgers mee met de nationale DOE-meter van Bpact, Indiville en Give a Day. Op 16 februari organiseren we een online kennisdag voor de deelnemende organisaties en lokale besturen! Onze collega's Colin Sanders (Indiville), Jo Steyaert (Bpact) en Bart Wolput (Give a Day) lichten de nationale resultaten toe. Nadien zijn er korte sessies rond "Vrijwilligerswerk Werkt" (Margot Mys), het succesvol coördineren van vrijwilligers- en burenhulpbeleid (Bart Wolput) en hoe je met Trooper financiering van verenigingen en vrijwilligersorganisaties kan versterken (Lore Hias). Ben je nog niet ingeschreven? Contacteer dan je persoonlijke contact van de DOE-meter voor je uitnodiging.

Sinds midden november loopt de Nationale DOE-meter, een onderzoek naar het engagement van vrijwilligers en leden in België. Dit onderzoek van Bpact, Indiville en Give a Day loopt in samenwerking met 292 verenigingen en gemeenten. De Nationale DOE-meter brengt in kaart wat er leeft bij de burgers en verenigingen in België. Iedereen wordt bevraagd naar motivatie, behoeftes, wat energie geeft, wat verzuchtingen zijn en wat de verwachtingen en noden zijn voor de komende jaren. Bpact verzamelt data en inzichten over maatschappelijke topics door iedereen een stem te geven over die thema’s. Dit onderzoek over engagement is een belangrijk initiatief om die missie waar te maken. Het onderzoek loopt nog tot eind december. Op dit moment hebben bijna 20.000 Belgen deelgenomen. De resultaten van het onderzoek worden voorgesteld op een kennisdag op 16 februari. Dankzij de steun van de Nationale Loterij en de Koning Boudewijnstichting kunnen gemeenten en verenigingen een gratis persoonlijk rapport voor hun gemeente of vereniging verkrijgen.