In november - december 2022 hebben Indiville, Bpact en Give a Day, met de steun van de Koning Boudewijnstichting en de Nationale Loterij een nationaal onderzoek uitgevoerd naar vrijwilligersengagement in België. Dit gebeurde bij een representatief staal van de Belgische bevolking (2.200 respondenten). Daarnaast werden 20.400 Belgische vrijwilligers bevraagd over de organisatie waarvoor ze vrijwilligerswerk doen.

In België doen vrijwilligers werk dat equivalent is aan 290.000 voltijdsen

Dit zijn de belangrijkste resultaten.

• Vrijwilligers doen werk dat equivalent is aan 290.000 voltijdsen. Daarmee zitten ze aan de limiet van wat mogelijk is. Meer vrijwilligerswerk moet komen van niet-vrijwilligers. Daar zit een tijdspotentieel gelijk aan 94.000 voltijdsen.
• Volgens het onderzoek moeten vrijwilligersorganisaties efficiënter werken en de tijd van vrijwilligers beter bewaken. Succesvolle organisaties moeten volgens vrijwilligers in de eerste plaats goed georganiseerd zijn (82%), gevolgd door legitiem, toegankelijk en plezierig zijn (79%). Alsof dat nog niet moeilijk genoeg is moeten ze ook nog interessante ervaringen opleveren en flexibel zijn voor 69%. De lat ligt dus erg hoog.
• Vrijwilligers identificeren zich iets meer met de taak (69%) die ze opnemen dan met de organisatie zelf (63%).
• 97% van de vrijwilligers zijn tevreden over hun organisatie, maar er zijn nog verbeterpunten, zoals meer middelen voor de organisatie, betere interne communicatie, betere planning en toekomstvisie.
• Een betere organisatie, de mogelijkheid om het tijdstip zelf te kiezen en kortstondig engagement zijn de elementen die niet-vrijwilligers kunnen overhalen om wel aan vrijwilligerswerk te beginnen.

Engagement

Op jaarbasis engageren bijna 8 op 10 Belgen (78%) zich op een of ander manier.

• 37% werkt occasioneel of regelmatig als vrijwilliger in of voor een vereniging, organisatie (bv. vzw, mutualiteit, school, festival, event, gemeentelijk project…).
• 33% helpt met enige regelmaat mensen binnen of buiten de familie en/of vriendenkring (bv. mantelzorg, burenhulp)
• 12% besteedt tijd aan andere goede doelen, maar niet in of voor een vereniging, organisatie, school of gemeentelijk project
• 51% schenkt geld en/of goederen aan goede doelen.
• 47% is lid van een vereniging of organisatie.

De voornaamste motivatie om vrijwilligerswerk te doen zijn de interesse in de activiteit (85%) en het goede gevoel (80%) dat ze hierbij kunnen krijgen. Daarna volgt de verantwoordelijkheidszin voor anderen (72%). 

Tijd

80% van de vrijwilligers is tevreden met de tijd die ze aan vrijwilligerswerk kunnen besteden. Toch blijkt dat velen te weinig tijd hebben (26%), of vinden dat ze er te veel tijd instoppen (20%) en vooral het vinden van het juiste evenwicht met de tijd voor familie en werk (33%) is, naast praktische elementen (zoals verplaatsingen) (24%) het moeilijkste aan vrijwilligerswerk.

“Ze spenderen er 161 uur per jaar aan, terwijl ze er eigenlijk maar 157 uur per jaar kunnen insteken”, zegt Jo Steyaert van Indiville. “Anders gezegd: de gemiddelde vrijwilliger zit over zijn limiet. Tijdsgebrek is ook de belangrijkste reden om te stoppen. Gezondheid komt op de tweede plaats (23%).” 

Taak versus organisatie

86% van de vrijwilligers is tevreden met het soort taken die ze doen. Vrijwilligers identificeren zich iets meer met de taak (69%) die ze opnemen dan met de organisatie zelf (63%).

Een groot deel wil lang verbonden blijven aan dezelfde organisatie (80%) en zal niet zomaar hoppen tussen organisaties om een zinvollere taak te krijgen (72%), en zal welke taak ze ook krijgen, zich blijven engageren voor dezelfde organisatie (62%).

Omgekeerd toont dit ook dat een deel van de vrijwilligers hun taak wel het belangrijkst vindt en daarvoor desnoods wil overstappen naar een andere organisatie. 

Niet-vrijwilligers

63% van de bevolking doet op jaarbasis geen enkele vorm van vrijwilligerswerk. Ook bij niet-vrijwilligers is tijdsgebrek (47%) de hoofdreden om er niet aan te beginnen. Daarna volgt de onmogelijkheid om zich regelmatig in te zetten (39%).

Om hen wel over de streep te halen om met vrijwilligerswerk te starten, moet de organisatie in de eerste plaats goed georganiseerd zijn (78%).

Positief is dat amper 20% van de niet-vrijwilligers zegt geen vrijwilligerswerk te willen doen. Onder niet-vrijwilligers zit een groot potentieel, het equivalent van 93.519 voltijdse banen.

Wensen

Om meer mensen te overtuigen om vrijwilligerswerk te doen of de juiste plek voor hen te vinden, vinden mensen dit de beste suggesties:

• Een online databank en digitaal vrijwilligersloket: een digitaal overzicht van vrijwilligersorganisaties en -projecten in de gemeente waar mensen zich kunnen aanmelden (49%).
• Een vrijwilligers- en verenigingsbrochure: een offline overzicht van vrijwilligersorganisaties en -projecten in de gemeente waar mensen zich kunnen aanmelden (33%).